ห้องสมุดธรรมอิสระ

อาทิตย์ที่ผ่านมามีคณะผู้ศรัทธามาฟังธรรม ปฏิบัติธรรม ประจำเดือน

หนึ่งในหลายๆ เรื่องที่แสดงธรรมมีผู้ถามปัญหาในประเด็นเรื่อง ข้อสงสัยในบทความ ภาวนา ๑๘ ข้อ ว่าแต่ละข้อมีความหมายเช่นไรบ้าง

 

อธิบายได้ว่า คุณสมบัติ ๕ ข้อ ในการเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ มีดังนี้

ข้อที่ ๑ คารวธรรม คือ มีศรัทธา สร้างระเบียบในจิตใจ

ข้อที่ ๒ กตัญญู รู้คุณ กตเวทิตา ตอบแทนคุณ

ข้อที่ ๓ มีสติ ปัญญา ด้วยการ ฟัง คิด ทำ

ข้อที่ ๔ สำนึกรับผิดชอบต่อหน้าที่

ข้อที่ ๕ ซื่อตรง ซื่อสัตย์ สุจริต ยุติธรรม

เมื่อใดที่สามารถปฏิบัติตามคุณธรรมทั้ง ๕ ข้อนี้จนครบสมบูรณ์อย่างต่อเนื่อง นั่นจึงเรียกว่า ภาวนา

 

อธิบายได้ว่า เพียรพยายามสร้างอานุภาพให้แก่จิต เรียกว่าเป็นผู้มีจิตตานุภาพ เช่น การปฏิบัติสมถกรรมฐาน จนบังเกิดสมาธิที่แนบแน่น แน่วแน่ ตั้งมั่นจนลุถึงองค์ฌาน ปฐมฌาน ถึงจตุตถฌาน จนจิตมีกำลังที่จะอยู่เหนือสิ่งเร้า เครื่องล่อทั้งปวง เรียกว่า จิตแข็งแรงด้วยองค์ฌานด้วยภาวนา

หรือไม่ก็มีความเพียร เจริญสติ จนลุถึงปัญญารู้แจ้งชัดตามความเป็นจริงของโลกทั้งสองที่เรียกว่า สมมุติโลก ปรมัติโลก สมมุติบัญญัติ ปรมัตถธรรม

ทั้งสองโลกนั้นล้วนแล้วแต่ตั้งอยู่ในความไม่คงที่ เป็นทุกข์หากไปยึดถือ อีกทั้งทุกสรรพสิ่ง สรรพธรรมล้วนไม่มีอยู่จริง

เมื่อพิจารณาอยู่เช่นนี้ จิตก็จะเกิดความเบื่อหน่าย คลายความทะยานอยาก วางความยึดถือทุกสรรพสัตว์ในโลกสมมุติและปรมัติ เรียกว่า แข็งแรงเพราะความอิสระ

 

อธิบายกลับไปดูคำอธิบายในข้อสอง

 

อธิบายว่า มีศรัทธา มีจิตเมตตา บริจาค ปฏิบัติในศีล มีจิตตั้งมั่น เจริญปัญญา ธรรมดังกล่าวเหล่านี้ เป็นมูลเหตุให้ตั้งมั่นอยู่ได้โดยไม่หวั่นหวาด หวั่นไหวใดๆ เหล่านี้คือ ขบวนการภาวนา

 

อธิบายว่า ชีวิตคือการเรียนรู้ ปัญหาคือการต่อสู้ ศัตรูคือครูของเรา

ทุกปัญหาเขามีเอาไว้ให้เข้าไปศึกษา เรียนรู้ และหาวิธีแก้ไข ไม่ใช่คิดเอาแต่จะหนี ต้องทำความเข้าใจให้แจ่มชัดว่า มีชีวิตก็ต้องมีปัญหา หากจะเอาแต่หนีปัญหา สุดท้ายก็ต้องหนีแม้กระทั่งชีวิตตนเอง แล้วจะหนีกันไปอีกกี่ร้อยชาติ ทั้งที่เมื่อใดที่เราเข้าไปเรียนรู้ ศึกษาหาวิธีแก้ปัญญา ทุกครั้งสิ่งที่จะได้มาคือ ประสบการณ์ทางวิญญาณ การเรียนรู้จะเปิดกว้างยาวไกล

ขบวนการคิดเข้าใจต่อชีวิตและปัญหา เช่นนี้แหละเรียกว่า ภาวนา

 

อธิบายว่า หากทุกคนในครอบครัวช่วยกันภาวนาสิ่งหนึ่งที่จะได้มาคือ ความศรัทธา เมตตา ให้อภัย ใจสงบ

 

เหล่านี้คือ ผลที่จะได้รับจากการภาวนา ซึ่งหมายถึง การทำให้เจริญยิ่งๆ ขึ้น หรือหมายถึง การชำระจิตให้ตั้งมั่น ผ่องใส

จิตที่ตั้งมั่น ผ่องใส ไร้มลภาวะ ย่อมเกิดจากการมีสติปัญญาอันสมบูรณ์ จึงเป็นเหตุให้ทำ พูด คิด ไม่ผิดพลาด ทั้งยังเจริญงอกงามไพบูลย์อย่างยิ่ง

วันนี้ขออธิบาย ภาวนาแค่ ๖ ข้อ ก่อนนะจ๊ะ

วันข้างหน้าจะอธิบายในข้อต่อๆ ไป

 

พุทธะอิสระ