เมื่อเรียนรู้เรื่องบุคคลที่ทำกรรมชั่วของตนเองย่อมนำไปสู่ทุคติ และสัตว์โลกย่อมเป็นไปตามกรรมแล้ว
มาทำความเข้าใจกันเพิ่มเติมว่า นอกจากชาวพุทธมิอาจปฏิเสธผลแห่งการกระทำของตนได้
ควรจะมาทำความเข้าใจเพิ่มเติมว่า
กรรมทั้งหลายซึ่งมีกุศลกรรม อกุศลกรรม ล้วนต้องเกิดจากเจตนา
ดังที่องค์พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงตรัสว่า
"เจตะนาหัง ภิกขะเว กัมมัง วะทามิ"
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เรากล่าวว่าเจตนาคือกรรม
รวมความว่า ไม่ว่าจะทำกุศลกรรมหรืออกุศลกรรมก็ตาม ล้วนแต่เกิดจากเจตนา
ปัญหามันอยู่ที่ว่า เจตนานั้นเป็นกุศลหรืออกุศล
หากจิตของผู้ทำกรรมนั้นมีเจตสิกเครื่องปรุงเป็นส่วนที่เป็นกุศล การกระทำของผู้นั้นก็เป็นกุศล
แต่หากจิตของผู้ทำกรรมนั้นมีเจตสิกเครื่องปรุงเป็นฝ่ายอกุศล การกระทำของผู้นั้นก็เป็นอกุศล
ผลแห่งกุศลกรรมให้ผลเป็นสุคติ
ผลแห่งอกุศลกรรมให้ผลเป็นทุคติ
เช่นนี้ผู้มีสติปัญญา มีศรัทธา มีความเพียรอันตั้งมั่นเท่านั้น จึงจะสามารถทำกุศลกรรมได้อย่างต่อเนื่องยาวนาน
เจริญธรรม
พุทธะอิสระ