ข้าศึกและศัตรูที่เข้ามาในรูปของ การได้เห็น ได้กลิ่น ได้ยิน ได้ฟัง เรายังแพ้ แล้วข้าศึกที่มาแบบไร้ร่องรอยเราจะไม่ตกเป็นทาสของมันอย่างชนิดที่ไม่มี โอกาสเป็นไทได้เลยหรือ ศัตรูจริงๆ นั้นไม่ได้มาร้องประกาศ แต่มันหลอกเราตลอดเวลา แฝงมาในรูปของการยอมรับ ปฏิเสธ ถูกใจ ไม่ถูกใจ จนเราแยกไม่ออกเลยว่าเป็นศัตรูหรือมิตร
       
       ลูกรักพ่อชอบที่จะอยู่กับศัตรูมากกว่ามิตร เพราะมันจะทำให้เรา ตื่นตลอดเวลา แต่ถ้าอยู่กับมิตรจะทำให้เราหลับใหลชนิดที่ไม่มีโอกาสตื่นได้เลย
       
       ศัตรูภายนอกมันฆ่าเราแล้วก็เลิกกัน แต่ศัตรูที่อยู่ภายในนั้น มันฆ่าเราหลายชาติไม่หยุดหย่อน จริงๆแล้วเราคิดว่ามันป็นมิตรกับเรา และเราก็คบมันอยู่ตลอด นั่นคือความรักใคร่ผูกพันธ์ ความโกรธ ความยอมรับหรือปฏิเสธ เป็นอารมณ์ที่เกิดขึ้นมาในคราบของมหามิตร จรเข้ามาจนคิดว่า "เราคือมัน มันคือเรา" อย่าลืมว่าจิตแท้ๆ ไม่ปรากฏอารมณ์ที่ปรากฏขึ้นมาแสดงว่านั่นไม่ใช่ตัวเรา
       
       เราเกิดมาแรกๆ เราใช้กิเลส เรามีเครื่องนุ่งห่ม มีอาหารกิน ร่างกายเราเจริญเติบโต เราใช้มันและมันก็ใช้ประโยชน์กับเรา ขณะเดียวกันกิเลสเป็นนายเราอยู่ มันคอยที่จะครอบงำเราขณะเผลอ ขณะที่เราไม่รู้เท่าทัน หรือรู้ไม่จริง มันจะแอบแฝงมากับของที่เราชอบ ของที่เราจะปฏิเสธมันไม่ได้ ของที่มีความจำเป็น จนเราคิดไม่ได้ แยกไม่ออกว่ามันคือมิตรหริอศัตรู
       
       คำว่าศัตรูหรือมิตร ถ้าเจ้าคิดให้ถ่องแท้ หลังจากที่เจ้าตื่น ตื่นขึ้นมาแล้ว ทั้งมิตรและศัตรูมันเป็นครูของเราได้เป็นอย่างดีทีเดียวแหละ