ฝน น้ำ ดิน หญ้า อากาศ ทุกอย่างที่ว่า มีจิตใจหรือไม่
 
ตอบ
ธาตุทั้ง ๔ ดิน น้ำ ลม ไฟ ไม่มีชีวิต ไม่มีวิญญาณ แต่เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป ล้วนเกิดมาจากเหตุปัจจัยสนับสนุนหรือตัดทอน
ตัวอย่างเช่น ดิน ก็เกิดจากฝุ่นธุลีและอินทรีวัตถุ ที่ทับถมกันจนกลายเป็นแผ่นเป็นก้อน ทั้งยังประกอบไปด้วยความชื่น ความอุ่น เรียกว่า ดินก็ยังมีน้ำ มีไฟ และลมเป็นส่วนประกอบ เหล่านี้คือเหตุปัจจัย ของการเกิดขึ้น ตั้งอยู่ และถ้าเมื่อใดดินน้ำขาดน้ำ ขาดลม ขาดไฟ ดินนั้นๆ ก็จักกลายเป็นธุลี ฝุ่นละออง ปลิวไปในอากาศ
เช่นเดียวกันในลมก็มีส่วนประกอบด้วยเหตุปัจจัยอันประกอบไปด้วยแก๊สไนโตรเจน แก๊สออกซิเจน ไอน้ำ โอโซน ซัลเฟอร์ไดออกไซด์ ไนโตรเจนไดออกไซด์ แอมโมเนีย คาร์บอนมอนอกไซด์ ฝุ่นละออง
น้ำประกอบด้วยไฮโดรเจน และออกซิเจน
ไฟมีองค์ประกอบ 3 อย่าง คือ ออกซิเจน เชื้อเพลิง ส่วนที่เป็นไอ และความร้อน เพียงพอทำให้เกิดการลุกไหม้
ไฟจะติดเมื่อองค์ประกอบครบ 3 อย่าง ทำปฏิกิริยาทางเคมีต่อเนื่องเป็นลูกโซ่
ส่วนต้นไม้ใบหญ้า นั้นถือเป็นสิ่งมีชีวิตแต่ไม่มีวิญญาณครอง เพราะคำว่า วิญญาณ หมายถึง การรับรู้อารมณ์ เข้าใจในอารมณ์ แจ่มแจ้งในอารมณ์
สรุปรวมความว่า หลายสิ่ง รวมตัวกันเป็นหนึ่งสิ่ง เรียกหนึ่งสิ่งนั้นๆ ว่าชื่อนี้ๆ เพราะมีประโยชน์เช่นนั้น เช่นนี้
เมื่อหนึ่งสิ่งในหลายสิ่งนั้นแตกสลายลง
หนึ่งสิ่งในชื่อนั้น ก็แตกสลายไปด้วย โลกนี้จึงไม่มีเอกภาพอยู่แท้จริง
 
พุทธะอิสระ