บุตรแปลว่า
บุตร มาจากคำว่า ปุตฺต แปลว่า ลูก มีความหมาย ๒ ประการ คือ
- ผู้ทำสกุลให้บริสุทธิ์
- ผู้ยังหทัยของพ่อแม่ให้ปลาบปลื้ม ปีติ เต็มอิ่ม
ประเภทของบุตร
ประเภทของบุตรแบ่งโดยความดีในตัวได้เป็น ๓ ชั้น ดังนี้
๑. อภิชาตบุตร คือบุตรที่ดีมีคุณธรรมสูงกว่าบิดามารดา เป็นบุตรชั้นสูง สร้างความเจริญแก่วงศ์ตระกูล
๒. อนุชาตบุตร คือบุตรที่มีคุณธรรมเสมอบิดามารดา เป็นบุตรชั้น กลาง ไม่พอรักษาวงค์ตะกูลไว้ได้
๓. อวชาตบุตร คือบุตรที่เลว มีคุณธรรมต่ำกว่าพ่อแม่ เป็นบุตรชั้นต่ำ นำความเสื่อมเสียมาสู่วงศ์ตระกูล
วิธีเลี้ยงดูบุตร
การเลี้ยงดูบุตรมีอยู่ ๒ ทาง
๑. การเลี้ยงดูลูกทางโลก
๒. การเลี้ยงดูลูกทางธรรม
พ่อแม่ควรจะเลี้ยงดูลูกให้พร้อมบริบูรณ์ทั้ง ๒ ทาง
วิธีเลี้ยงดูลูกทางโลก
ให้ลูกดำรงตนไว้ในคุณธรรมของสัตบุรุษ ๗ คือ
๑. ธัมมัญญุตา = รู้จักเหตุ รู้หลักความจริง รู้กฎแห่งธรรมดา รู้กฎเกณฑ์แห่งเหตุผล รู้จักวิเคราะห์สาเหตุของสถานการณ์และรู้หลักการที่จะทำให้เกิดผล
๒. อัตถัญญุตา = รู้จักผล รู้ความมุ่งหมาย รู้จักผลที่จะเกิดขึ้นจากการกระทำ
๓. อัตตัญญุตา = รู้จักตน คือ รู้ว่าตัว เรานั้น ว่ามีสถานภาพเป็นอะไร ฐานะ ภาวะ เพศ กำลัง ความรู้ ความสามารถ ความถนัด และคุณธรรม เป็นต้น
๔. มัตตัญญุตา = รู้จักประมาณ คือ ความพอดี เช่น ภิกษุรู้จักประมาณในการรับและบริโภคปัจจัยสี่ คฤหัสถ์รู้จักประมาณในการใช้จ่ายโภคทรัพย์ นักเรียนรู้จักประมาณ กำลังของตนเองในการทำงาน รัฐบาลรู้จักประมาณการเก็บภาษีและการใช้งบประมาณในการบริหารประเทศ เป็นต้น
๕. กาลัญญุตา = รู้จักกาล คือ รู้กาลเวลาอันเหมาะสม และระยะเวลาที่จะต้องใช้ในการประกอบกิจ กระทำหน้าที่การงาน เช่น ให้ตรงเวลา เป็นต้น
๖. ปริสัญญุตา = รู้จักชุมชน คือ รู้จักกลุ่มบุคคล รู้จักหมู่คณะ รู้จักชุมชน และรู้กิริยาที่จะประพฤติต่อชุมชนนั้นๆ
๗. ปุคคลปโรปรัญญุตา = รู้จักบุคคล คือ ความแตกต่างแห่งบุคคลว่า มีอัธยาศัย มีความสามารถ มีคุณธรรม บุคคลนั้นๆ ควรจะคบหรือไม่ จะใช้ จะตำหนิ หรือยกย่อง และแนะนำสั่งสอนอย่างไร เป็นต้น
และอบรมสั่งสอนบุตรให้รู้จักอ่อนน้อมถ่อมตน ขยันหมั่นเพียร มีสำนึกรับผิดชอบต่อสังคม เสียสละ จริงใจ ใฝ่หาความรู้
วิธีเลี้ยงดูบุตรในทางธรรม
๑.พาลูกเข้าวัดเพื่อศึกษาหาความรู้ตามหลักพระธรรมวินัย
๒.ชักนำลูกให้สวดมนต์ก่อนนอนทุกคืน
๓.ชักนำให้ลูกทำบุญ เช่น ตักบาตร รักษาศีล เป็นต้น
๔.ชักนำให้ลูกเจริญสติทำสมาธิภาวนา
๕.ถ้าลูกเป็นชายให้บวชเป็นสามเณร หรือเป็นพระภิกษุ แล้วเข้าปฏิบัติกรรมฐาน รวมทั้งศึกษาพระปริยัติธรรม ตามความรู้ ความสามารถ
องค์ประกอบที่จะทำให้พ่อแม่ได้บุตรที่ดี
พ่อแม่ต้องเป็นคนดี พ่อแม่หากทำบุญมาดีจึงจะได้ลูกดีมาเกิด เหมือนต้นไม้พันธุ์ดีฃก็ย่อมมีลูกพันธุ์ดีฉันนั้น
เด็กที่เกิดในท้องแม่จะมีคุณธรรมในใจที่ติดตัวมาในระดับใกล้เคียงกับของพ่อแม่ในขณะที่เด็กมาเกิด หากพ่อแม่ที่ต้องการได้ลูกดี ก็ต้องขวนขวายสร้างความดีไว้มากๆ ก่อนที่ตั้งท้อง ขณะท้อง และหลังคลอด ยิ่งพ่อแม่สร้างคุณงามความดีมากเท่าไร โอกาสที่จะได้ลูกดีก็มากเท่านั้น
อานิสงส์การเลี้ยงดูบุตร
๑. พ่อแม่จะได้ความปีติภาคภูมิใจเป็นเครื่องตอบแทน
๒. ครอบครัวจะสงบร่มเย็นเป็นสุข
๓. ประเทศชาติจะมีคนดีไว้ใช้
๔. เป็นต้นแบบที่ดีงามของสังคมสืบไปตลอดกาลนาน
๕. พ่อแม่กำลังตอบแทนคุณแผ่นดิน ที่ให้ลูกที่มีคุณธรรมเป็นประโยชน์แก่แผ่นดินและสังคม
เอตัมมังคะละมุตตะมัง ข้อนี้เป็นมงคลอันสูงสุด
พุทธะอิสระ
--------------------------------------------------
